Pedagogische sensitiviteit en hoogbegaafdheid

Hoogbegaafde leerlingen kunnen tot excellente prestaties komen. Dat is voor henzelf belangrijk, als ook voor de samenleving. Dit vraagt echter wel van leerkrachten dat ze weten wat deze leerlingen nodig hebben om ‘tot leren’ te kunnen komen. Er is vrij veel kennis voor handen met betrekking tot didactische aanpassingen, maar de ontwikkeling van (hoog)begaafde leerlingen vraagt meer van leerkrachten dan het – simpelweg – aanbieden van complexere taken. Naast het bieden van cognitieve uitdagingen, wordt ook het belang van het ontwikkelen van sociaal-emotionele en metacognitieve vaardigheden onderstreept.

Tessa Kieboom omschrijft hoogbegaafdheid aan de hand van twee luiken. Het luik ‘denken’ omvat intelligentie, creativiteit en motivatie, welke zich uiten in leerhonger bij de leerling. Het ‘zijnsluik’ betreft zaken als de lat hoog leggen, een sterk rechtvaardigheidsgevoel, een kritische instelling en gevoeligheid, resulterend in een gevoel van ‘anders zijn’. Over hoe leerkrachten deze sociaal-emotionele aspecten kunnen ondersteunen, is minder bekend. En dit terwijl deze leerling er regelmatig tegen aan lopen dat ze van henzelf geen fouten mogen maken, eindeloze discussie willen voeren of de confrontatie aangaan met gezag (zeker wanneer er onrecht wordt gedaan), intens emotioneel, reflectief sensitief en pijnlijk eerlijk kunnen zijn.

In deze Academische Werkplaats gebruiken we ontwerpgericht onderzoek om het eigen handelen van leerkrachten in de eigen beroepspraktijk, ten aanzien van de begeleiding van (hoog)begaafde leerlingen, te verrijken. Het gaat in onze optiek niet om een ‘smalle invulling’ van het sec aanbieden van geschikt materiaal, maar om het versterken van pedagogische sensitiviteit ten opzicht van (hoog)begaafde leerlingen.